ratujemy polskie zabytki

Bolesławiec, 22.11.2011

W związku z pismem z dnia 26.10.2011 roku w sprawie Zamku w Gościszowie informuję, co następuje:

1. Stowarzyszenie „Monitoring" z siedzibą w Lwówku Śląskim wystąpiło do Starosty Bolesławieckiego o wszczęcie postępowania administracyjnego zmierzającego do wywłaszczenia zamku (wpisanego do rejestru zabytków decyzją nr A/874/403 z dnia 24 listopada 1956 r.) położonego na działce nr 405/17 w Gościszowie, gmina Nowogrodziec, stanowiącej własność Stanisława M. Wnioskodawca uzasadnił wystąpienie tym, że obiekt ten stwarza realne zagrożenie katastrofą budowlaną i mimo wykonanych zabezpieczeń stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego.

2. Zgodnie z art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy zawartej po przeprowadzeniu rokowań, które winny poprzedzić wszczęcie postępowania. Oznacza to, że nim podjęte zostaną działania w celu wywłaszczenia obiektu wykorzystać należy wszystkie inne możliwe środki mogące przynieść zakładany skutek. W szczególności istotne są działania podjęte przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w oparciu o kompetencje wynikające z przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 ze zm.).

3. Z posiadanej korespondencji prowadzonej z Dolnośląskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków Delegatura w Jeleniej Górze wynika, że właściciela w/w nieruchomości wielokrotnie wzywano do podjęcia właściwych prac, jednak nie zastosowano żadnych środków przymusu w celu wyegzekwowania nałożonych obowiązków. Efektem rozmów przeprowadzonych z córką właściciela nieruchomości Panią Krystyną M. były jej działania zmierzające do zabezpieczenia obiektu przed dostępem osób trzecich. Niestety część z tych zabezpieczeń została zniszczona. Ponadto, Pani Krystyna M. zobowiązała się do usunięcia samosiejek rozsadzających mury zamku oraz uregulowania sprawy spadkowej po zmarłym ojcu Stanisławie M . Do dnia dzisiejszego przedmiotowe obietnice nie zostały dotrzymane. W związku z tym Wojewódzki Konserwator Zabytków pismem z dnia 6.10.2011 r. zobowiązał się wystąpić do sądu o uregulowanie sprawy spadkowej, która pozwoli mu na kontynuowanie działań zmierzających do uratowania tego obiektu.

4. W konsekwencji niedopuszczalne jest w tym stanie rzeczy wszczynanie przez Starostę Bolesławieckiego postępowania administracyjnego zmierzającego do przymusowego przejęcia przedmiotowej nieruchomości. Dopiero, w przypadku gdy zastosowanie środków egzekucyjnych, w szczególności art. 50 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 ze zm.) nie przyniesie zakładanych skutków, Starosta, o ile otrzyma szczegółowe dane dotyczące sposobu zagospodarowania nieruchomości oraz potrzebne na to środki, ponownie rozważy zasadność i celowość wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego.

5. Zgodnie z art. 50 ust. 4 pkt 2 w/cyt. ustawy, jeżeli nie jest możliwe usunięcie rzeczywistego i bezpośredniego zagrożenia dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, polegającego na możliwości jego zniszczenia lub uszkodzenia, zabytek ten może zostać, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, wywłaszczony przez starostę na rzecz Skarbu Państwa lub gminy właściwej ze względu na miejsce położenia tego zabytku, w trybie i na zasadach przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.

Sporządziła: Urszula Frąszczak-Mutyjewicz
Podinspektor w Wydziale Edukacji. Kultury, Kultury Fizycznej i Sportu Starostwa Powiatowego w Bolesławcu

Pismo, jakie otrzymał pan Damian od starosty bolesławieckiego, dotyczące zamku w Gościszowie:

Nawiązując do podniesionej przez Pana kwestii, dotyczącej dewastacji zamku w Gościszowie (pismo z dnia 10 stycznia 2011 r, informuje, że w wyniku podjętych działań (por. pismo Znak: BZK.4030 – 1/11, z dnia 19 stycznia 2011 r. ) ustalono, że właściciel w/w zamku będącą osobą prywatną zmarł. Jednocześnie informuję, że Wojewódzki Konserwator Zabytków wystosował zapytanie do Sądu Rejonowego w Bolesławcu czy toczyło się postępowanie spadkowe w w/w sprawie. Ponadto ustalono, że na właścicielu ciążył nakaz konserwatorski. Po ustaleniu spadkobierców możliwe będzie wszczęcie względem nich postępowania egzekucyjnego (przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków), celem wyegzekwowania stwierdzonego w decyzji obowiązku, który na nich przeszedł.

Odpowiedż jaką otrzymali państwo Ewa i Marek Wojciechowscy od starosty bolesławieckiego w sprawie zamku w Gościszowie:

Nawiązując do Państwa pisma z dnia 16 stycznia 2011 r., dotyczącego dewastacji zamku w Gościszowie, informuję, że powyższy obiekt jest własnością osoby prywatnej.

Biorąc pod uwagę Państwa sugestie, troskę o wspólne dobro historyczne a przede wszystkim walory turystyczne Powiatu Bolesławieckiego, zwróciłem się z oficjalnym pismem do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Jeleniej Górze o przeprowadzenie kontroli stwierdzającej stan techniczny oraz sposób zabezpieczenia powyższego zabytku przez jego właściciela. O wynikach przeprowadzonej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków kontroli, zostaną Państwo poinformowani odrębnym pismem.

Jednocześnie informuję, że podjąłem działania w zakresie opracowania 4 – letniego Programu Ochrony Zabytków Powiatu Bolesławieckiego oraz powołania powiatowej grupy roboczej do spraw ochrony zabytków.

Pierwszy murowany zamek w Gościszowie powstał już w XIV wieku. Składał się z muru obwodowego, który przetrwał do dzisiaj, wieży mieszkalnej, której mury są widoczne w obrębie resztek późniejszego pałacu i okrągłej wieży zburzonej w XVII wieku. W XVI wieku został rozbudowany, kiedy dostawiono do średniowiecznego muru dwa skrzydła mieszkalne. XVII wiek to prawdziwy rozkwit dawnej średniowiecznej warowni. Za sprawą Caspara von Warnsdorffa powstał okazały pałac, którego dekoracja rzeźbiarska nie miała sobie równych na całym Śląsku. Wybudowano budynek bramny, pokryty podobnie jak pozostałe zabudowania folwarku dekoracjami sgraffitowymi.  W XVIII wieku wzbogacono całe założenie o ogrody, dodatkowe mosty z barokowymi balustradami nad fosą. W XIX wieku sprowadzono z Francji kilkanaście rzeźb ogrodowych i wyposażenie z weneckiego pałacu księcia Gustawa Schoenberg-Birban-Modlau. Wtedy też miały miejsce kolejne przebudowy w stylu klasycystycznym i neogotyckim. Ta niezwykła budowla nazywana "zamkiem na wodzie" spłonęła w wyniku bombardowania w 1945 roku.

Mimo ogromnych zniszczeń, jeszcze długo po wojnie istniała możliwość odbudowy tego niezwykłego zabytku. Niestety, kolejne lata były zabójcze dla nadwyrężonych pożarem murów. Stopniowo zarastały bujną zielenią, zapomniane przez ludzi i władze. W sąsiednim folwarku zamieszkali ludzie, którzy przesiedleni w to miejsce nie traktowali tej niezwykłej spuścizny jak należy. Oranżeria zamieniła się w zwykłą stodołę, "niepotrzebne" nikomu fanaberie jak fontanna, czy rzeźby zostały zniszczone, a przed fasadą pałacu wybudowano dom mieszkalny. Po 2000 roku nastąpiła wielka grabież tego co pozostało. Zniknęły balustrady, bogato zdobiony portal, resztki rzeźb i wiele innych detali. Zamek tonie w śmieciach, jest regularnie dewastowany i rozkradany, stał się miejscem spotkań miejscowych pijaków. Już niedługo runą mury rozsadzane przez samosiejki lub zostaną rozebrane jak parkowe pawilony, czy niektóre budynki gospodarcze. Z każdym dniem jest gorzej...

więcej o zamku...